Maak kennis met Jef Everaert, een revelatie onder de jongste generatie circuskunstenaars. Tijdens het festival Theater Aan Zee 2025 imponeerden hij en zijn creatiepartner Marica Marinoni met In Difference.

© Ilse Philips

'What was that’ zingt de Nieuw-Zeelandse zangeres Lorde op de single die ze in de zomer van 2025 lanceerde. Daarmee verwoordt ze perfect wat echt elke toeschouwer dacht na het meemaken van een try-out van In Difference. De voorstelling speelde drie avant-premières in augustus, tijdens Theater Aan Zee, in een kleine, tot theaterzaal omgebouwde kunstacademie aan de rand van Oostende. Drie avonden op rij verrasten Everaert en Marinoni het kluitje toeschouwers dat bij aanvang compleet niet wist wat te verwachten. Na afloop veerde het publiek telkens als één man recht om het duo met een zeer verdiend, daverend applaus te bedanken voor de onvergetelijke ervaring.

Wat er zo onvergetelijk was aan die avond? Everaert en Marinoni zijn meesters in het omhelzen van hun ijzeren wiel, de ‘roue cyr’ in chic Franstalig circusjargon. De twee rollen elk liggend in hun wiel op en zetten de volgende 50 minuten niet zozeer in op het ‘pronken’ met hun virtuositeit maar tonen op de meest onbevangen en uitgekiende wijze de speelse relatie tussen twee individuen. Je ziet twee mensen die elkaar uitdagen, plagen, dragen, steunen, helpen, tot rust brengen of net tot onwaarschijnlijke inspanningen aanzetten. Je ziet het niet alleen, je hoort het ook. Een live gemixte soundscape maakt de beleving af, samen met een uitgekiend lichtplan én een majestueus slotbeeld dat het wiel tot een tollende metafoor maakt van de tijd, en het afwisselen van dag en nacht, licht en donker, liefde en leed. Tot het doodstille einde. Meer verklappen is zonde…

De dag na hun zeer succesvolle driedaagse op Theater Aan Zee treffen we elkaar in het festivalhart Café Koer. Jef Everaert bekent dat hij Oostende nog niet zo goed kent. Maar Oostende kent hem intussen wél al goed. Meerdere mensen kijken verrukt op als hij langs hun tafeltje passeert. En tijdens het interview komt iemand voorzichtig vragen wanneer de volgende voorstellingen van In Difference gepland zijn. De jonge circusartiest is verrast en licht gegeneerd bij zoveel erkenning.

Jef Everaert “Ik heb nooit de harde beslissing genomen om circusartiest te worden. Ik ben gewoon al bijna mijn hele leven bezig met circus. Toen ik amper zeven of acht jaar was, begon ik in onze tuin in Rijmenam te oefenen met een diabolo. Op school was Circus Picolini langsgeweest. Dat is een familiecircus dat inzet op circus op school en tijdens hun ateliers kinderen circustechnieken aanleert. Daar leerde ik de diabolo kennen. Het klikte. En eindelijk vond ik iets waar ik beter in was dan mijn broers en zus. Ik ben de jongste van vier. En iedereen is heel sportief en muzikaal. Ik ook – ik zeilde, speelde badminton, viool en percussie – maar mijn zus en broers waren altijd net iets beter. Behalve in het jongleren met de diabolo! Meer dan zes jaar lang oefende ik in mijn eentje in onze tuin. Ik bekeek YouTube-filmpjes en probeerde het nadien zelf. Zo trainde ik tot ik veertien was. Dan ontdekte ik dat er in Mechelen een circusschool was. Daar, in Circolito, ging een wereld voor me open.”

© Ilse Philips

Eindelijk een leerkracht die je live iets kon vragen!

Everaert “Er werden geen diabololessen gegeven. Dus koos ik voor het jongleren. Dankzij de docenten en leerlingen die ik daar ontmoette, leerde ik de circushumaniora in Leuven kennen. Dat bleek de perfecte school voor me. Want het ASO was niet mijn ding. Ik slaagde zonder te studeren, het interesseerde me niet, ik verveelde me. Dat veranderde op de circushumaniora. Daar nam ik voor het eerst een roue cyr vast. Dat was, besef ik nu, een keerpunt in mijn leven. Op het moment zelf begreep ik niet waarom. Intussen kan ik de liefde voor de roue cyr wél verwoorden. Het is een esthetisch mooi en sober object met een zekere autonomie. Het manipuleren van de roue cyr leunt voor mij dicht aan bij mijn eerste taal in het circus, het jongleren. Voor het eerst durfde ik te denken: circus wordt mijn leven.”

Dat leven verplaatste zich op je zeventiende naar Italië en Frankrijk waar je studeerde aan de Flic Scuola di Circo in Turijn en aan het Centre National des Arts du Cirque in Châlons-en-Champagne.

Everaert “Daar ontmoette ik Marica. Zij is een paar jaar ouder dan ik, dus we volgden nooit samen les. Maar we ontmoetten elkaar toen ze enkele workshops gaf op school. Binnen de roue-cyr-wereld is zij werkelijk een fenomeen. Ze wordt door velen beschouwd als de allerbeste. Haar stijl is erg dynamisch en acrobatisch. Zij brak de regels van de roue cyr. De techniek werd lange tijd gedomineerd door elegant uitgedoste danseressen of gespierde, halfnaakte acrobaten. Marica maakt het manipuleren van het wiel heel energiek en impressionant, bijna gewelddadig, hetgeen tegen alle stereotypen ingaat. Zelf heb ik een zachtere en meer speelse aanpak. Door elkaar bezig te zien, groeide respect voor elkaar, én het besef dat we mekaar kunnen aanvullen. We zagen dat er veel potentieel was om samen iets te maken.”

Hoe begint dat ‘iets’?

Everaert“Dat begint bij een paar keer samen trainen. Samen één wiel vastnemen en experimenteren. Dat aftasten startte in 2022. Begin 2023 besloten we om samen een voorstelling te maken. De titel In Difference wijst op onze verschillen. Die zijn de motor van de creatie. We zijn beiden veeleisende perfectionisten. Dat hebben we gemeen. Maar Marica is een Italiaanse die zich vol overgave in het conflict smijt. Ik ben een Belg die het conflict graag mijdt. (lacht) Zij is 1m50, ik ben 1m85. Die culturele, persoonlijke en fysieke verschillen zorgen voor frictie. Soms is dat moeilijk maar het zorgt voor rijke repetities en verrassend materiaal.”

Naast de frictie zorgt ook de live gemixte jazzy, elektronische muziek voor een geweldige extra laag bij In Difference.

Everaert “In de loop van het creatieproces, toen we telkens ergens in residentie verder werkten aan onze voorstelling, merkten we dat muziek een belangrijke rol zou kunnen spelen. Want we gebruiken geen woorden en ons werk is redelijk abstract. Muziek geeft dan die extra dimensie om vijftig minuten heel fysiek circus te beleven én te brengen. Dus nodigden we Francesco Sgrò uit om mee te werken. Hij was onze leerkracht roue cyr in Turijn. Dat is niet onbelangrijk. Hij kent ons – en onze verschillende temperamenten – erg goed. Dat bleek handig tijdens het proces. (lachje) Hij is circusartiest, muzikant, regisseur, heeft veel ervaring met video... Hij was dus eigenlijk een beetje ons Zwitsers zakmes, een grote steun op vele vlakken.”

Maar hij – noch Alexander Vantournhout en Marie Ballet die met jullie samenwerkten tijdens de creatie – heeft tegen je gezegd: ‘Jef, jongen, een metalen cirkel minutenlang op je bekkenbeenderen laten balanceren is echt te gevaarlijk. Schrap die scène maar.’

Everaert (glimlacht) “Die scène oogt veel gevaarlijker dan ze is. Natuurlijk kan er van alles misgaan. Natuurlijk hoop ik vlak voor een opvoering dat alles goed gaat en dat niemand zich blesseert. Maar als je wil dat er leuke dingen gebeuren in je leven, en in je voorstelling, dan moet je dingen durven doen én risico’s durven nemen. Ook al ben je bang. Nieuwsgierig zijn is belangrijker dan angst.”

Is dat meteen de ‘boodschap’ die jullie willen overbrengen? Wat willen jullie vertellen met In Difference?

Everaert“Het is geen narratieve voorstelling. Ons uitgangspunt was: hoe werk ik samen met iemand die zo veel verschilt van wie ik ben? Naast onze liefde voor de roue cyr leken Marica en ik echt geen raakvlakken te hebben. Nu, na twee jaar intensief samenwerken, weten we: we hebben superveel raakvlakken. Dat is een inzicht dat ik ook buiten het theater met me meeneem. Ik kijk dankzij In Difference anders naar mensen die op het eerste zicht compleet anders zijn, denken of werken.”

© Ilse Philips

Je sprak daarnet even over je broers en zus. Waar doen zij hun levensinzichten op?

Everaert “Zij zijn wetenschappers, net als onze ouders. Mijn vader was een technieker en elektricien die in binnen- en buitenland werkte. Mijn moeder is leerkracht fysica in de derde graad van het secundair onderwijs. Mijn oudste broer werd vorig jaar professor in bodem- en watermanagement aan de KU Leuven. Mijn andere broer is burgerlijk ingenieur en werkt in een petrochemisch bedrijf. En mijn zus is fysicus en doet onderzoek naar – dit wordt een mondvol – magnetische nanodeeltjes en thermische ruis magnetometrie. Dat is heel specifiek en fundamenteel onderzoek waarvan de resultaten mogelijk pas over vele jaren toepasbaar zijn.

In die familie ben ik de kunstenaar onder de wetenschappers. Maar tussen de kunstenaars ben ik de wetenschapper. Ik ben heel analytisch terwijl in de circuswereld vaak het buikgevoel overheerst. Die wetenschappelijke, analytische manier van doen heb ik echt van thuis uit meegekregen. Onlangs had ik een leuk gesprek met mijn broers en zussen. De resultaten van het onderzoek van mijn zus zijn mogelijk pas binnen enkele decennia duidelijk. En mijn oudste broer moet dossiers indienen om fondsen te werven voor labo-onderzoek terwijl hij amper weet hoe dat onderzoek zich zal ontvouwen. Als je met een wetenschappelijk onderzoek start, draait het vaak helemaal anders uit dan je dacht. Dat verschilt niet van een artistiek onderzoek. Kunst en wetenschap lijken twee verschillende werelden maar ze zijn op methodologisch vlak zielsverwanten. Kunstenaars en wetenschappers voeren onderzoek dat iets kan betekenen voor de wereld.”

Wat wil jij betekenen voor de wereld?

Everaert “Een voorstelling tilt je eventjes uit je eigen, drukke, door digitale technologieën gedomineerde leven. Het mooie aan circus is dat het verbindt zonder woorden nodig te hebben. Voor de duur van een uurtje zitten mensen van verschillende leeftijden en uit verschillende milieus eventjes op dezelfde lijn. Ze lachen met hetzelfde, ze schrikken van hetzelfde…”

… en ze veren samen recht nadat ze iets ongelooflijks beleefden, zoals jullie voorstelling. Hoe zie je jouw toekomst?

Everaert“Daar ben ik wel mee bezig, maar er is niets concreets waarover ik me wil uitspreken. Ik wil mijn plannen en projecten in een veilige omgeving laten kiemen, zonder al te veel druk van buitenaf. Eerst de tournee van In Difference spelen! Vandaag leef ik echt een jongensdroom. Dat ik die droom kon najagen, is fantastisch. Mijn ouders hebben me altijd gesteund, mentaal en financieel, ook al was het allesbehalve evident om me los te laten en naar Italië te zien verhuizen om er iets te studeren waarvan ze niet helemaal geloofden dat het me zou lukken. Maar ze gaven me vertrouwen. Net als mijn grootvader. Hem wil ik even vermelden. Hij geloofde van in het begin in mij. Hij was mijn grootste fan. (krijgt het even moeilijk) Hij leed aan Alzheimer en is twee jaar geleden overleden, maar hij heeft wel nog kunnen zien hoe ik steeds beter mijn weg vond in de circuswereld. Intussen heeft die wereld me zo veel gegeven: vrienden, ik spreek vloeiend Frans en Italiaans, ik ben fysiek in topconditie, mijn wereldbeeld is enorm open en groot geworden, ik heb een rijbewijs om met vrachtwagens te rijden, ik bezit een eigen woonwagen. Mijn leven ontvouwt zich zoals ik het amper durfde te dromen.”

16 oktober 2025: première In Difference, Agora PNC (Boulazac-Isle-Manoire, FR)

24-25 oktober: Festival Circa, Auch (FR)

20-21 november: Le Prato, Rijsel (FR)

29-30 november: FLIC, Turijn (I)

12 december: Latitude 50, Marchin (B)

Bekijk alle speeldata op https://cirqonflex.fr/jef-et-marica/

Auteur: Els Van Steenberghe
Foto's: Ilse Philips
Dit artikel verscheen in Circusmagazine #84 (september 2025)