Het Wintercircus was lang een mysterieus gebouw middenin het bruisende, culturele hart van Gent. Een plek die er lange tijd verloederd bij lag, waarover de afgelopen twintig jaar heel wat plannen gesmeed werden, maar waar de voorbije jaren toch weer naarstig verbouwd werd. Wat was het Wintercircus in Gent, wat is het en wat wordt het? Een inkijk in een innovatief stukje geschiedenis.

© Huis van Alijn - collectie Guy Puttevils

In 1893 geeft de Gentse ruitermaatschappij Cercle Equestre Gantois de opdracht aan architect Emile De Weerdt om een wintercircus te bouwen. Een jaar later wordt ‘Het Nieuw Circus’, zoals het gebouw genoemd wordt, opgetrokken op het terrein van de voormalige katoenfabriek Vandekerkhove aan de Sint-Pietersnieuwstraat.

© Huis van Alijn - collectie Guy Puttevils

Op 10 maart 1895 is er de eerste circusvoorstelling door Circus E. Wulff. Naast circusvoorstellingen gaan er ook variété-, revue-, operette- en cinemavoorstellingen door. Met de uitgaansbuurt aan het Zuid en de circuswijk in de buurt is het wintercircus tussen 1895 en 1944 een van de belangrijkste spektakelzalen van de stad.

© Huis van Alijn - collectie Guy Puttevils

Het wintercircus heeft een gietijzeren skeletstructuur, opgevuld met bakstenen. De gevels aan de straatkanten zijn bepleisterd en wit geschilderd. In het laagst gelegen gedeelte aan de Kleine Huidevettershoek worden de stallingen en de manege van de Cercle Equestre Gantois ondergebracht. Er is plaats voor 120 paarden en 12 wilde dieren. Daarnaast is er ook een zadelmakerij, opslagruimte, machinekamer en kolenopslagplaats. Het circusgebouw heeft drie ingangen. De hoofdingang, aan de Sint-Pietersnieuwstraat, leidt naar de loges die voorbehouden zijn voor de rijke klasse. De tweede ingang, aan de Lammerstraat, is de toegang tot de galerij en het paradijs. Daar bevinden zich de goedkoopste zitjes. In de Lammerstraat is ook een derde ingang voor de paardenrenbaan.

© Huis van Alijn - collectie Guy Puttevils

In 1920 wordt het Nieuw Circus getroffen door een zware brand. De schade is enorm en enkel de buitenmuren kunnen gered worden. Drie jaar later start de heropbouw onder leiding van architect Ledoux (1866-1935). Het vernieuwde gebouw is nog imposanter. Er komen grootse technische innovaties zoals geluidsbeheersing, brandwerende elementen, centrale verwarming, bijzondere licht- en geluidsinstallaties en elektriciteit. De capaciteit van de zaal wordt opgetrokken naar 3.400 personen.

Het vernieuwde Nieuwe Circus wordt in de pers geprezen als het mooiste circus van Europa. Het gebouw trekt dikwijls grote internationale circussen en wereldberoemde artiesten aan. Na 1924 worden er heel wat spectaculaire acts opgevoerd. Zo brengt het Duitse Circus Busch er in 1933 het ‘Circus onder water’, waarvoor de piste wordt gevuld met 500 000 liter water. De laatste voorstelling wordt gespeeld door Circus De Jonghe in 1944.

In 1947 vormt de nieuwe eigenaar Ghislain Mahy het gebouw om tot een garage. Bij die transformatie gaat het volledige circusinterieur verloren. Er komt een nieuwe betonconstructie met een uitgebreid systeem van hellingen, dat toelaat om met de wagen tot helemaal boven te rijden. In 1978 sluit de garage haar deuren en het gebouw blijft nog twee decennia lang dienst doen als depot voor oldtimers.