De eindejaarsvragen van Circusmagazine

Aan het einde van het jaar stelt Circusmagazine drie eindejaarsvragen aan mensen die wel eens interessante antwoorden te delen hebben als het over de circussector gaat. We stellen drie keer dezelfde vraag aan 25 mensen.

Elsie Roose

Elsie Roose (Woesh)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Ik onthoud het Mad Festival in Antwerpen, De Konvensie in Dommelhof, Cirque Plus in Brugge (waar mede door mijn voorganger Els Degryse zo hard wordt ingezet op sociaal circus) en De Clinch in Clinge. Maar eigenlijk moet ik alle actoren binnen de circuswereld feliciteren voor alle inspanningen die geleverd worden om de circusvibe zo levendig te houden en om de grote circusfamilie ook zo regelmatig bij mekaar te brengen via kleinere en grotere activiteiten.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Ik hield erg van het repetitieve karakter van Cécile van Sinking Sideways, het vernuft van Luuk Brantjes, de kwetsbaarheid en het doorzettingsvermogen bij A deux mètres, en zo is er bij elke voorstelling wel iets dat blijft hangen. Circus blijft mij verrassen en beroeren.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik word nog steeds het meest verrast door de vindingrijkheid en de professionaliteit van Collectif Malunés. BITBYBIT behoort voor mij tot het strafste wat ik al heb gezien, maar alle producties binnen hun collectief getuigen van eenzelfde hoogstaand niveau. Daarnaast blijft Circus Ronaldo een absolute meester in het vak. Maar laat mij zeker de nieuwe generatie circustalenten niet vergeten, stuk voor stuk persoonlijkheden die we moeten blijven volgen, kansen geven en ondersteunen.

Piet
© Willem Rossier

Piet Van Dycke (Circumstances)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Bij de première van GLORIOUS BODIES - een voorstelling met 6 ‘oudere’ acrobaten die afgelopen oktober in première ging – waren de artiesten zo onder de indruk om na 30 jaar terug op de planken te staan. Het moment vlak na de voorstelling in de backstage was zo mooi en intens: opluchting, ontroering, trots, zorg en pure liefde voor het vak en elkaar. Toen dacht ik: yes, hiervoor doen we het.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Room with a view van Rone x (LA) HORDE & Le Ballet National de Marseille. Prachtige, meeslepende en opzwepende muziek en choreografie. Een acrobatische dansvoorstelling, gezien in Théâtre National Wallonie-Bruxelles.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Casper Van Overschee. Circustechnieker, steun en toeverlaat van Circumstances en andere circusgezelschappen. Een ode aan alle mensen achter de schermen, zonder hen geen voorstelling!

Corneel

Corneel Didier (Circus Ronaldo)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Dat zal wel de première zijn van de nieuwe voorstelling van Circus Ronaldo. Dat was best spannend, zowel de première als de weg ernaartoe.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Op Theater op de Markt zag ik dit jaar de voorstelling van Cirque Pardi. Indrukwekkend.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Karel Creemers Is zonder twijfel de circuspersoonlijkheid, -legende en -held van 2023.

Matthieu

Matthieu Goeury (Les Halles)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Helaas: de oorlog in en tegen Palestina. Het gaat niet enkel om het Midden-Oosten, maar om ons allemaal. Het feit dat de EU en vele andere landen hun eigen wetten niet respecteren, is beangstigend. Ik ben ook serieus bang voor onze vrienden van de Palestijnse Circusschool in Ramallah; ik kan mij niet voorstellen hoe hun functioneren en artistieke avonturen zijn aangetast door de oorlog. Met het kunstenveld moeten we meer dan ooit solidariteit tonen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Ik hield enorm van TRANCE, een marathonvoorstelling van de Chinese artiest Tianzhuo Chen. Het mixt muziek, performance, video, rituelen, en dit alles op natuurlijk gras. Ik bleef er maar rondhangen, ik kon echt niet weggaan. Het was een artistieke en politieke totaalbeleving waarbij het publiek een gemeenschap werd dat samen danste tot aan het einde. Het gaf me echt hoop dat kunst de kracht heeft om een collectieve transformatieve ervaring te creëren.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik denk dat Arno Ferrera, medemaker van CUIR van Un Loup pour l’homme, op dit moment echt een verschil maakt in het circusveld. Zijn creaties brengen circus op een ander niveau, zowel op politiek als artistiek vlak. We weten hoe moeilijk het is om met circus betekenisvolle voorstellingen te maken die verder gaan dan de demonstratie van talent, maar Arno doet het met verve. Ik kan niet wachten om zijn volgende voorstelling, ARMOUR, te zien.

Jef Kinds

Jef Kinds (!UKBUM! Collective)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

De dag dat we met !UKBUM! besloten om onze première te annuleren. Als artiest ben ik vaak volledig geobsedeerd door een idee. De voorstelling die we aan het maken waren was zo’n obsessie. Maar een show is nooit zo belangrijk als vriendschap of iemands fysieke en mentale gezondheid. Het feit dat we met z’n drieën hebben kunnen kiezen voor elkaars welzijn en vriendschap heeft mij doen inzien dat wat je ook maakt en wat je ook op een podium wil zetten nooit belangrijk genoeg is om niet voor jezelf of de mensen rondom jou te zorgen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Low Cost Paradise van Cirque Pardi. Wat een voorstelling. Cirque Pardi is erin geslaagd om mij van het begin tot het einde volledig onder te dompelen in een soort karikatuur van onze samenleving. Het was een magische, hilarische en emotionele ervaring. Een van de hoogtepunten was de bewegingskwaliteit van de clown. Ze was zo precies en gedetailleerd in alles wat ze deed, onwaarschijnlijk indrukwekkend. Na de voorstelling heeft het zeker een uur geduurd voor ik weer in de echte wereld was.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik kan me inbeelden dat hij het niet leuk vindt, maar ik kies Lucho Smit, de nieuwe artistiek directeur van Festival Circolo. Elke keer opnieuw slaagt hij erin om op een bescheiden manier te praten over de voorstellingen of try-outs die hij zag. Uiteraard heeft iedereen een mening, maar Lucho slaagt erin om pure observaties te delen in plaats van ‘zijn smaak’, iets waar ik veel respect voor heb. Dit gecombineerd met zijn rust, droge humor, behulpzaamheid, intrigerende artistieke visies en het eten van frietjes alsof hij al in twee maanden niet gegeten heeft, maakt Lucho de circuspersoonlijkheid van 2023 voor mij.

Aukelyn

Aukelyn Allary (PERPLX)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Meest opmerkelijk: het moment waarop een kind me vroeg ‘waarom vogels witte drolletjes leggen en/of ze soms ook plassen’. Er zit zoveel leerrijks in dat moment (naast het antwoord op die vraag). Waarom heb ik me dat zelf nog nooit afgevraagd? Wanneer stoppen we als volwassene met het stellen van die eenvoudige, maar intrigerende vragen over alledaagse fenomenen? Nu was het een kind dat me die vraag stelde, maar evengoed kunnen voorstellingen en artiesten mij doen nadenken over alledaagse maar fascinerende onderwerpen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Begin juni gaf het jongleerduo Tobi & Finn een toonmoment bij ons. Hoewel ze dat deden binnen een ruwe context was ik omvergeblazen door hun techniciteit en de adembenemende figuren die ze creëerden. Een paar maanden later, op de Vitrine PERPLX, speelden ze hun première. Tobi was behoorlijk ziek en wist niet zeker of hij die middag kon optreden. Ongelofelijk hoe hij met zijn laatste energie de voorstelling tot zijn recht kon laten komen. En hoe zijn partner-in-crime Finn hem maximaal ondersteunde. Daar kan je enkel maar bewondering voor hebben.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Bij ons zeggen ze wel eens: ‘Wat weet ik nu van landbouw op zee?’ en ‘Kiezen is verliezen!’ Ik ben van mening dat onze sector zich onder andere kenmerkt door de vele samenwerkingen die we aangaan. Van artiesten en programmatoren tot de persoon die ’s morgens de toiletten op het circusfestival kuist, enkel door elkaars expertise te waarderen en respecteren komen we verder. Dus dé circuspersoonlijkheid van 2023 bestaat naar mijn mening niet.

Wouter Rogiers

Wouter Rogiers (Kabinet Jan Jambon)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

De verrassingsaanval van Hamas op Israël, dat het conflict in die regio opnieuw met het allergrootste geweld doet escaleren. Na de oorlog in Oekraïne is dit nu een tweede groot conflict waarbij de hele wereld betrokken raakt.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

MEIN GENT van Frank Van Laecke, Alain Platel en Steven Prengel in Kunstencentrum VIERNULVIER. Ik ben totaal niet van Gent, maar de inhoudelijke boodschappen die geponeerd werden door een unieke combinatie van theatervormen en de betrokkenheid van de lokale bevolking, maakten dit voor mij echt een topper, waar ik nog steeds van onder de indruk ben.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Dieter Missiaen. Ik vind zijn productie BankContact Invasie echt een topper. De manier waarop hij als circusartiest/performer eigenlijk de straat op gaat en mensen probeert te verbinden, is supergewaagd, maar keer op keer geslaagd. Dat hij daar ook in het buitenland mee kan toeren, toont aan dat we echt toonaangevend zijn op internationaal vlak.

Matilde Renson

Mathilde Renson (Circus Zonder Handen)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Op een goede manier: de inspiratiedagen/bijscholing rond inclusie die we samen met ECDF en Circusplaneet hebben uitgedacht, want Circus voor iedereen is een moetje! Op een slechte manier: de heartbreak van onze Palestijnse vrienden en de matige reactie van de ‘leiders’ van de wereld.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

BITBYBIT, de broederliefde van Simon en Vincent Bruyninckx. Belle Perez in de AB was ook wel zeer goed, hoor.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Lena, Hazel, Balte, Zakaria, Nabil, Lieke, Eve,... met hun straffe uitwisseling met de Palestijnse circusschool. Krijgen die dan ook een trofee?

Arno Wauters

Arno Wauters (ECDF)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Het volbrengen van ons eerste start-up lab met Ukbum, het eerste Mad Festival en de docu van Tarmak. En persoonlijk: de verhuis naar een prachtig nieuw samenwoonproject.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

De afstudeervoorstelling van de studenten van CNAC, Balestra, geregisseerd door Marie Molliens van Rasposo. En Shenki zegt nog H O M A N erbij te zetten.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Pepijn Vermeulen.

Lieke De Vry

Lieke De Vry

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Met ontzettend veel pijn en afschuw in het hart: de genocide die gaande is in Gaza. Shame on iedereen die hier een stem in heeft en hem niet gebruikt. Daarnaast: de opening van Circomuna in Peru in het begin van dit jaar. Een circushuis waar mijn zus en haar man circuslessen organiseren voor kinderen uit kwetsbare wijken.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Et Après…? van CirK’idylliQue, gezien op Namur en Mai. Echt wauw! Je komt binnen in een tunnel waar je jezelf een weg baant tussen allemaal ‘rommel’ , uiteindelijk beland je in een dome met een prachtig decor uit gerecycleerde materialen. Een clown komt tevoorschijn en zoekt zijn weg doorheen dit kleine universum. Dan komt er plots een kind, die met hem mee zoekt en het allemaal wat door elkaar schudt. Ga zeker kijken! Ook heel mooi, net gezien en ik wist niet meer wat te zeggen: I love (and hate) you, Iran, de monoloog van Armin Mola.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Iedereen die circus heeft gebruikt om een verschil te maken. Iedereen die iemand heeft geholpen succeservaringen op te doen, emoties te uiten, een plaats te geven om tot rust komen, te mogen zijn wie ze zijn. En in het bijzonder: Mohammed Abu Sakha, de coördinator van sociale programma's in de Palestijnse circusschool, die sinds 10 juli vast zit onder de administratieve detentie van Israël.

Liesbeth Bonner

Liesbeth Bonner (Cirk!Aalst)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

2023: mijn jaar van de stenen circussen. In Gent opende het Wintercircus eindelijk weer de deuren met... een circusvoorstelling. Toepasselijk, maar niet vanzelfsprekend. Even later zag ik ook het exemplaar in Great Yarmouth (UK) in actie, mét een splashing surprise op het einde. Ik check alvast even of Aalst nog een cirkelvormig lapje bouwgrond op overschot heeft.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Ik heb Glorious Bodies samen met mijn moeder gezien. Ze voelde het tot in al haar gewrichten en we hebben er nog dikwijls vol bewondering over nagepraat. Ook bij mezelf komt het besef dat ik stilaan ouder word: zoiets ga ik in dit leven niet meer kunnen. En ook: ik moet dringend opnieuw aan mijn McKenzie-oefeningen beginnen.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Maker Piet Van Dycke zette met EXIT zijn voet stevig tussen de deur en is sinds Glorious Bodies niet meer weg te denken. Daarnaast is de unstoppable force die Jesse Huygh heet nog steeds iemand naar wie ik opkijk.

Klaartje

Klaartje Brouns (JE BURO)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

De beslissing om Emma te vervoegen bij JE BURO. Vanaf 2024 zet ik er mee mijn schouders onder, bring it on!

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Cécile van Sinking Sideways. Omdat het repetitieve aspect en het abstracte decor in zijn schijnbare eenvoud een heel krachtig beeld oplevert, de hele voorstelling lang.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Esse Vanderbruggen. Een hele straffe madam, zowel op als naast het podium. En dan heb ik het nog niet eens gehad over de warme gesprekken bij een koffie of thee.

ANtonia

Antonia Kuzmanic (Room100)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Het Peculiar Families Festival in Split (HR) dit voorjaar. We organiseerden er naast het festival ook de eindpresentatie van Circus Without Circus en de General Meeting van Circostrada. Het was fantastisch om – samen met onze Balkanvrienden Cirkorama en Cirkusfera – meer dan 50 artiesten te ontvangen en onze regio en realiteit te presenteren aan 120 professionals uit heel Europa en verder.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Runa van Amer Kabbani: een uitzonderlijk voorbeeld van hoe sterk en krachtig hedendaags circus kan zijn, louter door het delen van een intiem en persoonlijk verhaal dat raakt aan thema’s als immigratie, oorlog en religie. Juggling Concert van Mismo Nismo: ik beschouw hen als ‘nowtopians’ – knutselaars, uitvinders en improviserende geesten die een artistieke draai geven aan belangrijke taken die door het gros van de hedendaagse circuspraktijk worden genegeerd of ondergewaardeerd. En tot slot: Duel, het resultaat van een langdurige samenwerking tussen Un Loup pour l’homme, Cirkorama en Cirkusfera. Een prachtig project van solidariteit en samenhorigheid dat broodnodige kansen gaf aan jonge artiesten uit Kroatië en Servië.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik geef deze titel aan alle artiesten die de sociale, politieke en ecologische realiteit in hun voorstellingen reflecteren. Artiesten die hun persoonlijke verhalen en universums delen en die het publiek bewust proberen te maken van de verschillende realiteiten die er bestaan. Ik geef een oprecht applaus aan de artiesten die hun kunst gebruiken om een statement te maken.

Xenia
© William Blenkin

Xenia Bannuscher (Sinking Sideways)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Persoonlijk: verhuizen naar een yurt, mijn allereerste tiny home. Professioneel: de première van Cécile en de kans om (inter)nationaal te toeren, laatst nog op het C!RCA festival in Frankrijk, een zotte ervaring. Algemeen: een hoofd bieden tegen alle ontwikkelingen op wereldvlak. Klimaatcrisis, de opkomst van rechts-populistische stemmen, oorlogen. Ik haal hoop en inspiratie uit alle mensen die daartegen vechten: klimaatactivisten, politici die niet toegeven, de duizenden demonstranten.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Materia van Andrea Salustri vond ik echt spectaculair. Ik hield van de beleving.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Niemand specifiek, maar ik raak erg geïnspireerd door alle artiesten en professionals – velen van hen zijn queer, BIPOC en/of vrouwelijk – die reflecteren op hun praktijk, hun kennis delen en zo bijdragen aan een veranderende sector (en samenleving!). Als dit op jou van toepassing is: merci en doe zo verder!

Severine

Séverine Van der Stighelen (Circuscentrum)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Voor mij persoonlijk was dit de verhuis naar mijn nieuwe stek, een nieuwe thuis! Iemand deelde een mooie metafoor over verhuizen met me en ik citeer: “Bij een verhuis moet je je plantjes op de goede plek zetten en ze water geven. Dan beginnen ze aan hun nieuw leven. Dat is hetzelfde met mensen.” Ik ben blij dat ikzelf, plantjes inbegrepen, een goede plek heb gevonden.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Als ik er eentje moet kiezen, ga ik voor Out of the Blue van Cirque immergé. Ik zag deze voorstelling in februari in Les Halles. Ik vond de combinatie van freedive-technieken en circustechnieken bijzonder intrigerend. De concentratie die erbij komt kijken. Bovenal vind ik het fascinerend hoe het onderwater zijn de kwaliteit van beweging transformeert, vertraagt. Een soort van droomachtige wereld ontvouwt zich en je wordt meegenomen in een visueel poëtische trip.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Moeilijke vraag! Ik kon het afgelopen jaar in mijn nieuwe functie kennismaken met vele circuspersoonlijkheden. Stuk voor stuk mensen met passie en divers in hun eigenheid.

Roel

Roel Tulleneers (CC De Werft)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

De oorlogen die worden uitgevochten, de mensenrechtenschendingen die daarmee gepaard gaan, de onwil tot het veroordelen daarvan... Dat laatste niet alleen bij machthebbers maar overal. Hebben we onze menselijkheid verloren? Is het niet triest dat de dood van een acteur uit Friends meer reacties uitlokt op sociale media dan de dood van onschuldige kinderen?

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Da Capo van Circus Ronaldo. 180 jaar familie- en circusgeschiedenis die niemand onberoerd laat en laat uitkijken naar wat de jongste generatie in petto heeft. Een pareltje!

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Lien en Kriz van Locorotondo en met hen alle medewerkers en vrijwilligers van de circusateliers die er met hun ongelooflijke gedrevenheid voor zorgen dat de circusmicrobe op alle mogelijke manieren wordt doorgegeven aan een nieuwe generatie!

Tanja

Tanja Ruiter (HH Producties)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Een gevoel van diepe solidariteit tijdens Keti Koti, de Gaypride en onlangs de Klimaatmars in Amsterdam. Het stemt hoopvol dat, ondanks de individualisering, mensen nog steeds samenkomen om van de wereld een mooiere plek te maken. Op privévlak, door een samenloop van omstandigheden, het immense besef dat alles plots in één keer afgelopen kan zijn. Het maakt dat ik nog meer ontzag heb gekregen voor het wonder dat leven heet.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Top Down van La Triochka: fantastische voorstelling met acrobatische figuren die ik niet eerder zag. Drie jonge vrouwen gaan werkelijk tot het uiterste. Da Capo van Circus Ronaldo raakte me door de veelheid aan alles: de geschiedenis van de afgelopen 150 jaar vermengd met een familiegeschiedenis, de verschillende theater- en circusdisciplines, de live muziek, de waanzinnige scenografie, de jonge garde die helemaal zijn plaats in het ensemble ingenomen heeft. Blanc van Sébastien Wojdan: het raakt me als artiesten werkelijk tot het uiterste gaan en zichzelf niet sparen. Bijzonder is dat de reacties van het publiek erg uiteenlopend zijn. Diepgaande gesprekken in de foyer verzekerd!

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Jij. Ja jij. Jij die dit leest. Je bent misschien wel artiest, technicus, producer, docent, programmator, enthousiast publiek, een jonge artiest in-de-dop of een hele trotse vader of moeder. Je maakt onderdeel uit van de circle of circus life. Je draagt bij aan de humuslaag waar kleine circuszaadjes in kunnen groeien. Je applaudisseert, doet het licht aan of juist uit, geeft advies, speurt naar talent of zorgt ervoor dat het talent kan stralen op het podium. Zonder jou geen circus!

Inti

Inti Baguet (Frans Brood Productions)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Het circusmoment dat mij persoonlijk het meest zal bijblijven is de werktrip met de Vlaamse circusdelegatie naar de UK. Het is toch iets anders om met een hele bende vier dagen op pad te zijn. We leerden er mooie plekken en interessante mensen kennen. Een ervaring om te koesteren.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Ik zag Sono io? van Circus Ronaldo ondertussen bijna 30 keer en ik blijf telkens versteld staan van de schoonheid van deze voorstelling. Elke keer opnieuw kan je niet anders dan luidop lachen om alles wat er gebeurt op scène en eindigen met een traan.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik denk aan twee mensen. Pepijn Ronaldo heeft zich voor mij in enkele jaren tijd ontpopt tot een man van vele talenten. Hij weet het publiek keer op keer in te pakken, maar ook naast de scène blijft hij fantastisch. Hij doet zowel de productionele als technische voorbereidingen van Sono io?, hielp mee met de creatie van Da Capo en kan zich net als zijn vader op een unieke wijze uitdrukken. Noemi De Clercq heeft voor mij in het afgelopen jaar Circuscentrum veel toegankelijker gemaakt. Er zijn meerdere sprongen gemaakt om het circuslandschap te professionaliseren en meer in de kijker te zetten, en (groten)deels is dit naar mijns inziens aan haar leiderschap te danken.

Tom Landeloos

Tom Landeloos (Plein de Cirque)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

2023 is helaas een weinig hoopvol jaar geworden. Iedereen die opstaat tegen onrecht is meer dan ooit een held. Narges Mohammadi (nobelprijs voor de vrede), Antonio Guterres (voorzitter VN): de wereld heeft nood aan zulke mensen. Op circusvlak: de honorering van Vlaanderen voor Plein de Cirque voor de komende drie jaar.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Da Capo van Circus Ronaldo. Wat een energie, spektakel, poëzie, humor en verbeelding. Mooi om de hele geschiedenis van Ronaldo voor je ogen te zien passeren. Ik sta ook in bewondering hoe ze (in) hun werk leven, met de woonwagens en de op- en afbouw van de tent erbovenop. Nog een tentvoorstelling die me geraakt heeft is Dans L'espace van Un Loup pour l'homme. Een erg pure, integere, poëtische, wat abstracte voorstelling over hindernissen, gewicht, evenwicht, aanpassen, spelen, aanvaarden... Zalig. Ook de laatstejaars circusstudenten van Codarts maakten een grote indruk op me. Veelbelovend talent verzekerd!

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Zonder twijfel Pepijn Ronaldo, de centrale gast van Plein de Cirque 2023. Hoe hij langzaam en met vertrouwen de fakkel overneemt van Danny is mooi om te zien. Ik vind het ook moedig. Maar eigenlijk verdient elke (circus)artiest de persoonlijkheidsprijs!

Jakob

Jakob Rosseel

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Gent Jazz, waar ik live videoregisseur was. En de UK Stadium Tour met Ludovico Einaudi, waar ik met zeven verschillende camera’s het gevoel van muziek live in beeld mocht vertalen. Een heerlijke ervaring om in het moment te creëren, op een schilderachtige manier en in een aangenaam gezelschap.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Muziek: de heerlijke energie van Herbie Hancock, de liefde van Mavis Staples en het universum van Nils Frahm. Theater: Furia van Lia Rodrigues, een stuk vol kracht en verbeelding. Film: Inside van Vasilis Katsoupis.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Alle makers die over de grenzen heen kijken en het medium in vraag stellen. Collectif Malunés voor de vele collectieve ervaringen die we samen beleefden.

Roland

Roland Vermeylen

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Circus Monti krijgt in Zwitserland de hoogste, federale cultuurprijs voor hun innovatie en continuïteit. Wat een erkenning voor onze circuskunst.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Et Voila van datzelfde Monti: creatief, eigen muziek, excellente en reeds doorwinterende artiesten in een nostalgisch en toch hedendaags decor. Echt circus!

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Broer en zus René en Merrylu Casselly-Gossing. Ze wonnen dit jaar Goud in Monaco voor hun ongeziene drie man hoog en voltige met paarden. René is een gevierde Duitse televisiester. Zo vierde het circusmetier ook hun unieke carrière.

Karen

Karen Decoster (Circusplaneet)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Persoonlijk: een puppy in huis nemen en de bijhorende kaka-pipi-doorslaapgesprekken voeren alsof je het over een kind hebt. Het is wel een tijdelijke puppy, want binnen twee jaar is hij een stoere assistentiehond. Op circusvlak: op vraag van de Circusplaneetjongeren een kamp organiseren en zo zot zijn om een paar dagen mee te gaan. Die puberenergie is hemels.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Glorious Bodies: de schoonheid van het ouder wordende lichaam, het respect voor elkaar, de oprechtheid en authenticiteit van de mens. Zo wil ik wel oud worden.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Door deze vraag heb ik mijn antwoord te laat ingezonden... Het melige resultaat: iedereen die in de breedste zin circus mee vormgeeft. Dat maakt circus circus: het non-competitieve, het samen sterk, het niemand kan alles maar iedereen kan iets. Anders hadden we al lang een gala met sportman en sportvrouw van het jaar.

Louise

Louise Kaare Jacobsen (KIT-Metropolis)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

In augustus viel het weer erg tegen in Kopenhagen, zeker voor een outdoorfestival als het onze. Draadloopster Tatiana Moso-Basinga zou een traject van 300 meter afleggen op een koord boven een eiland, waar het sowieso erg winderig is. Maar op de dag van haar performance was het echt stormachtig. Vol zenuwen volgden we de weersvoorspellingen, terwijl het ondertussen lichtjes begon te regenen. Honderden toeschouwers stroomden toe, zonder te weten of ze het zou doen. Wij wisten het evenmin. Zelfs Tatiana wist het pas toen ze effectief daarboven stond. Ze deed het, kalm en prachtig, terwijl wij beneden vochten om recht te blijven in de wind. Een halfuur lang had ik geen besef van tijd of plaats – en vanaf het moment dat ze de overkant haalde, begon het keihard te regenen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Habitat van de Oostenrijkse choreograaf Doris Uhlich. Een voorstelling met 40 naakte performers – sommige professioneel, sommige niet – in een industrieel landschap. Het was een viering van 40 totaal verschillende lichamen en een erg krachtige en poëtische ode aan het feit dat we allemaal het recht hebben om hier en nu te zijn.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Ik blijf verbaasd over het werk van Dynamo Workspace in Odense (Denemarken), geleid door de twee ‘powerhouses’ Gry Lambertsen en Rune Andersen. Op een paar jaar tijd slaagden ze erin om een circuswerkplaats uit te bouwen, met een community en een publiek, in een stad waar voordien geen circus bestond, in een land waar circus zich nog steeds erg stilletjes onder de radar bevindt. Hun inspanningen en resultaten zijn echt inspirerend.

Elga

Elga Pollet (Woesh)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

Mijn enkeloperatie. Na een ongelukkig omslaan van m’n voet en onvoldoende rust in de nasleep hiervan, moest ik onder het mes. Het verdict: 13 kleine scheurtjes in drie gewrichtsbanden van m’n enkel. Wat een opluchting bij het ontwaken: de zeurende pijn was verdwenen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Jam.Shenanigans van Batist Van Baekel en Henri Kangas. Een heuse hommage aan hun kindertijd. Niet veel na hun passage op het Clinge Circusfestival waren de Hot Wheels terug van nooit weggeweest in onze woonkamer. Het lijkt erop dat binnenkort ook de Gameboy terug z’n intrede zal maken. Een voorstelling die aanzet tot spelen, ook als volwassene voor mijn part, een schot in de roos.

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Iedereen die zich inzet om circus voor iedereen toegankelijk te maken, die op zoek gaat naar nieuwe methodieken, die op maat werkt en die durft grenzen te verleggen. Mijn grenzeloos respect voor iedere circusdocent of circusartiest die zich voluit smijt in een nieuwe sessie of nieuwe voorstelling. Lang leve degenen die ‘bijzonderen’ een plek geven. Hip hoi aan degenen die het onwaarschijnlijke waarmaken!

Liv Laveyne

Liv Laveyne (De Grote Post)

1. Wat was voor jou de gebeurtenis van het jaar?

De gebeurtenis van al-langer-aan-de-hand, vrees ik. Dat de wereld in brand staat, letterlijk en figuurlijk, en dat we tijd verliezen met te debatteren door wie en hoe dit te blussen.

2. Van welke voorstelling was je serieus onder de indruk?

Blanc van Sébastien Wojdan, gezien op Theater op de Markt: een hevig persoonlijk verhaal dat ingezet wordt voor een messcherpe performance (pun intended).

3. Wie is voor jou de circuspersoonlijkheid van 2023?

Dat er geen circuspersoonlijkheid is, maar vele persoonlijkheden die samen het veld zo rijk en divers maken. Uitvoerende artiesten als Jakob Lohmann, die vier dagen voor de voorziene première van KORROL (Grensgeval) invalt voor een collega-acrobaat en zich daarvoor volledig smijt. Kunstenaars als Ruben Mardulier, die de grenzen oprekt van circus en performance. Makers als Quintijn Ketels en Aline Breucker, die een inclusieve circusvoorstelling maken en daar met enorm veel zorg de publiekstoeleiding omkaderen. De circusateliers in Vlaanderen die elk op hun manier toewerken naar een meer inclusieve atelierwerking. Volhardende programmatoren en festivaldirecteurs die de liefde voor al wat circus is aanwakkeren en de blik verruimen bij het publiek.