Het was prins Albert die tijdens de 45e editie van het Circusfestival in Monte Carlo de enige echte Gouden Clown mocht overhandigen aan René junior Casselly, zijn zus Merrylu Casselly en zijn partner Quincy Azzario.

René junior creëerde samen met zijn zus en partner Quincy Azzario een reeks acrobatieën op hun twee Norico Pinzgauer trekpaarden. Het concept van de act is uniek in de circusgeschiedenis. René draagt, evenwichtzoekend op de rug van zijn twee paarden, zijn zus op zijn schouders, die op haar beurt Quincy draagt. Zo vormen ze al rijdend een kolom van drie.

Hun Belgische moeder, Alexia Gossing, won in 2012 ook al goud, samen met haar Duitse man René Cassely. En ook in 2018 viel de familie in de prijzen, toen was het zus Merrylu die samen met haar Hongaarse man, Jozef Richter goud haalde. Slechts vijf keer in de vijftigjarige geschiedenis van dit prestigieuze wereldfestival wonnen Belgische artiesten Goud of Zilver.

>> Bekijk foto’s van het optreden van René Junior en zijn paarden tijdens het Circusfestival.

Roland Vermeylen en Willem Rodenhuis (liaison officer voor Allard Pierson, de collecties van de Universiteit van Amsterdam) maakten een verslag van de hoogtepunten van het circusfestival in Monte Carlo. Behalve winnaars van de Gouden en de Zilveren clowns, komen er ook nieuwe trends, regelingen, acties en innovaties aan bod.

Je leest het verslag hieronder.

45e Circusfestival van Monte Carlo – door Roland Vermeylen & Willem Rodenhuis

Na drie jaar COVID-onderbreking was het toch weer even wennen aan een festival met ruim 50.000 toeschouwers. Het Circusfestival van Monte Carlo was daarmee aan zijn 45e editie toe. Twee halve Belgen: René Junior Casselly en Merrylu Casselly kregen de Gouden Clown uit handen van prins Albert.

René Junior en Merrylu Casselly

René (26) en Merrylu (31) zijn de kinderen van Vlaamse Alexia Gossing, die samen met haar Duitse man René Cassely in 2012 ook al de Gouden Clown kreeg. Tijdens het 42° Festival (2018) won Merrylu ook Goud met haar Hongaarse man, Jozef Richter. Wat toch wel bijzonder is, aangezien in de geschiedenis van het festival slechts vijf keer goud of zilver naar een Belgische artiest ging. De ouders van Alexia hebben in de jaren zestig van vorige eeuw in België gereisd met hun circus Gossinco. Daarna werden ze wereldwijd gevierd als topartiesten.

René Junior maakte samen met zijn zus Merrylu en partner Quincy Azzario een reeks acrobatieën op twee Norico Pinzgauer trekpaarden. Het concept van de act is uniek in de circusgeschiedenis en gaat terug tot 1890, toen de drie Frediani’s hun drie hoog te paard realiseerden. René draagt, evenwicht zoekend op de rug van zijn twee paarden, zijn zus op zijn schouders, die op haar beurt Quincy draagt. Zo vormen ze al rijdend een kolom van drie.

René maakt ook dubbele salto’s op de rug van zijn paard Bob. Het paard zelf helpt actief mee bij de lancering van deze spectaculaire sprongen door te bokken. Het toont dan ook de bijzondere dialoog tussen René en zijn dieren.

René Junior zoekt continu grenzen op. Eerder maakte hij acrobatische acts met zijn olifanten. Maar ook buiten het circus is René Junior geen onbekende. Zo won hij in 2022 de Duitse televisiecompetitie Let’s dance en in 2021 de Duitse Ninja Warrior. Bij jongeren in Duitstalige landen is René een voorbeeldfiguur. René is nu een Duitse televisiester.

Zilver voor Italiaanse dierenacts

De Italiaanse Bruno Togni (26) kreeg de Zilveren Clown voor zijn act met tien tijgers. Rustig, niet dwingend, uitnodigend en samen plezier maken, zo staat Bruno in de piste. Naast de Zilveren Clown, beloonde het publiek hem met de publieksprijs en ook de jongerenjury koos Bruno uit voor hun bijzondere prijs.

De vader van Bruno verzette zich aanvankelijk tegen zijn droom, maar Bruno wou meer worden dan een jongleur. Op zijn zestiende begon hij aan zijn unieke dressuur: hij voedde de dieren zelf op. De dieren kwamen uit verschillende groepen van Italiaanse kwekers. Geen enkele tijger werd in het wild geboren. “In deze tijgeract zijn mijn sleutelwoorden: geduld, dialoog, eigen overtuiging en doorzetting.”

Ook zilver voor de Italiaanse paardenfluisteraar Alex Giona die een hommage bracht aan Enrico Morricone. Giona en zijn paarden brengen een vloeiend samenspel dat bijna automatisch en vanzelfsprekend verloopt. Alex: “Ik dans en beweeg de hele tijd met hen. Een violiste volgt het ritme van mens en dier. De dieren kennen de opvolging van de acts uit zichzelf. Een uitgekiende groepsdynamica kan wonderen doen zodat we vermijden dat dieren worden gedwongen.”

Nog meer Zilveren Clowns voor acrobaten

Ontroerend in tijden van oorlog was de performance van de Oekraïens-Russische luchtacrobaten Oleksei Grigorov en Marina Glavatskyi. Ze leerden elkaar kennen in het circus: hij was een rhönradacrobaat en zij een jockey op paarden. Hun liefde werd hun drijfveer om hun zielsgeheimen in een luchtact om te zetten. In de nacht na hun eerste optreden stonden ze samen midden in de lege piste. Ze realiseerden zich dat ze hun droom samen hadden waargemaakt. Tijdens de persconferentie barstten ze allebei in tranen uit. Wat hun volgende droom in deze onzeker tijden kan zijn? Oleksei: “In elk geval vrede. Onze liefde voor elkaar en passie voor het circus weerstaat deze oorlog.”

Nog zilver voor Oekraïne: Victorie Dziuba. Ze vermengt equilibre met contorsionisme. Een poëtische act die ze zelf concipieerde na haar vierjarige opleiding in de circusschool van Kiev.

Derde keer zilver in de categorie acrobatie ging naar de Marokkaan Mustafa Danguir, een artiest die vanuit het straat- en standleven komt en naar de Spaanse Muchachos school ging. Later werkte hij voor Ringling en Barnum and Bailey in Amerika. Hij opende later zelf een Muchachos school voor straatkinderen. Mustafa: “Dankzij de Muchachos school kreeg ik zelf veel kansen in het leven en ik wil nu andere straatkinderen ook die kansen en opportuniteiten geven.” Mustafa is deel van een zevenkoppige koordlopersgroep en werkt ook aan een dubbele roue de la mort. Wat een energie, wat een gedrevenheid, wat een flow.

De Italiaan Michael Martini sluit de reeks zilver af. Samen met zijn familie en een groep Brazilianen brengt hij een vliegende-trapeze-act. Adriel Alves maakt in de act als eerste West-Europeaan in Monte Carlo een viervoudige luchtsalto. Hij vloog op een grote afstand van het lanceerplatform naar de Braziliaanse vanger Nelri Montanha. Na drie mislukte pogingen lukte het hem.

De jongerencompetitie New Generation

Naast de volwassen competitie was er ook de jongerencompetitie New Generation.

Op de slappe koord overtuigde de Oekraïense Ameli Bilyk (17) de hele tent. Ze was gefascineerd door koordlopen vanaf haar zes jaar. Nu jongleert, balanceert, danst, en brengt ze een spreidstand en een perfecte handstand op de koord. Ze haalt terecht het enige Junior Goud. Ze liep net als Sofia Hrechko en Vladiyslava Naraieva school in de circusschool van Kiev. Daarmee gingen alle hoofdprijzen van deze jongerencompetitie naar Oekraïense jongeren. Waar is de tijd van de tachtiger jaren dat de Brusselse circusschool Sans Filet hier in Monte Carlo met hun Impasse des Loubards hoge ogen scoorde? Jongeren uit Oekraïne, uit circusfamilies en selfmade artiesten hebben hun plaats ingenomen.

Symposium ‘Think in opportunities and possibilities’

Tijdens het symposium stond vooral de praktijk van het leiden van een circusbedrijf centraal. Vier sprekers gaven het thema gestalte tijdens het eerste deel: German Aguirre (Chili), Atze Lubach (Nederland) , Fred Serex (Australië) en Menno van Dyke (Nederland).

Fred Serex is oprichter en CEO van Spectacular TV, een streaming channel dat zich wereldwijd richt op de evenementenbranche. Andere voorbeelden van zo’n streaming channels zijn MET Open (opera, USA) en National Theatre on Demand (theater, GB). Spectacular TV heeft in korte tijd een interessant aanbod kunnen opbouwen voor een uitgebreid abonnementenbestand. Ze willen graag hun inhoud uitbreiden en die vraag legde hij dan ook voor bij de symposiumgangers: meld je met je circusacts, voorstellingen, festivals. Het kanaal zal voor een relevante distributie en dus ook een nieuw publiek zorgen. Voor 2023 ziet Serex vooral de verdere uitbouw van de catalogus en het toepassen van technologische innovaties, zoals 360 graden (rondom) beeldopnamen en het werken met AR (Augmented Reality).

Menno van Dyke vertelde als artistiek leider van het Festival Rotterdam Circusstad een helder en inspirerend verhaal. Hij onderstreepte het laagdrempelig karakter van het festival, waarbij er een mix wordt gepresenteerd van vrij toegankelijke voorstellingen en workshops voor jong en oud, gecombineerd met voorstellingen die in de deelnemende theaters worden gepresenteerd. Circus wordt opgevat als een veelzijdig fenomeen. Hij vergelijkt het met de discipline dans, die ook een grote verscheidenheid aan vormen kent. Van klassieke dans tot hip hop en van volksdans tot streetdance.

Eerder had journalist (ABC news, CBS news) en historicus Chris Berry al een korte bijdrage geleverd over zijn speciale aandacht voor het restaureren van kwetsbare en beschadigd geraakte circusposters. Zijn verzameling beslaat voornamelijk Amerikaanse posters uit de negentiende eeuw. De resultaten van het restauratiewerk ogen veelbelovend.

In het tweede deel van het symposium kwam als eerste spreker de Hongaar Péter Fékete aan bod. Hij is directeur van het vermaarde Budapest Circus Festival, diende eerder als minister van Cultuur en is directeur van Fővárosi Nagycirkusz (Groot hoofdstedelijk Circus) in het algemeen én MACIVA (waartoe de circusschool behoort). Zijn insteek was het circus als motor tot sociale acceptatie. Bij wijze van definitie stelde Fékete, dat het circus een ‘gevoelsopwekkende kunstvorm is die de meest uiteenlopende sociale groepen bereikt en die reageert op wat er in de wereld gebeurt’. Daarbij staat de circuswereld een drietal instrumenten ter beschikking. Allereerst het brengen van artistieke topacts, ten tweede een dramaturgie die zich richt op het thematiseren of vertellen van een verhaal en ten derde de enscenering en regie, die de vraag wil beantwoorden: wat wil ik mijn publiek zeggen? Op die manier krijgt het circus een brede sociale betekenis en kan het een stimulans zijn voor het mentale welbevinden van de toeschouwers. Daarbij stelt Fékete, dat er een rol is weggelegd voor hoog opgeleide professionals die hun inzichten willen en kunnen delen met de praktijk van het circusbedrijf. Hier ziet Fékete een taak voor opleidingsprogramma’s binnen de academische wereld , tot en met proefschriftniveau.

Dompteur en circuslegende Flavio Togni bracht een korte en levendige presentatie, waarbij hij inging op zijn rijke ervaringen met optredens over de gehele wereld. Het accent lag op zijn tournees door de USA met het circus Ringling/Barnum and Bailey.

Meteen een mooie brug naar de uiteenzetting van circus- en evenementenondernemer Kenneth Feld. Hij had het over de doorstart van het Ringling Bros/ Barnum and Bailey Circus, dat zoals bekend enkele jaren geleden zijn activiteiten staakte. De heropening zal plaatsvinden in september 2023 met een tournee door de USA en Canada. De nieuwe website staat alvast online. (www.ringling.com). De verkoop van tickets zal voortaan online verlopen, net als het delen van verwachtingen en ervaringen. De kaartverkoop zal plaatsvinden volgens het principe van het dynamic prizing waarbij de prijs per stoel per kwartier kan variëren, afhankelijk van de online geconstateerde vraag. Tenslotte citeerde Kenneth Feld nog de CEO van streaming channel NetFlix, Ted Sarandos: “Denk erom dat de tijd van je potentiële publiek het meest kostbare element is voor het organiseren van een voorstelling.”

Nieuwe tentoonstelling en viering

Vijftig jaar terug werd het Festival opgericht door Prins Rainier. Het is intussen ook honderd jaar geleden dat Rainier werd geboren. Vanaf november 2023 tot in februari 2024 worden beide data samen gevierd met een grootse circustentoonstelling in Monaco. Alan Frère toont er zijn meest memorabele stukken uit zijn circusmuseum. De wetenschappelijke inbreng komt van de universiteit van Montpellier. Charlène Drey en Philippe Goudard willen vooral de rol van het paard in de circusgeschiedenis belichten.

Beelden © Direction de la Communication du Gouvernement Princier